Onderzoeksbureau Rebel heeft voor het Capaciteitsorgaan in kaart gebracht wat de ontwikkeling is van het aantal en type indicaties in de langdurige verstandelijke gehandicaptenzorg in de periode 2015-2020. Daarbij is gekeken naar cliënten met VG-, LVG- en SGLVG-profielen in de Wlz.

De uitkomsten van het onderzoek zijn in 2022 door het Capaciteitsorgaan gebruikt als achtergrond bij het opstellen van de nieuwe raming voor de gewenste opleidingscapaciteit voor Artsen voor Verstandelijk Gehandicapten (AVG).

Hieronder volgt een samenvatting van het rapport. Klik op het pdf-icoon hierboven om direct naar het onderzoeksrapport te gaan.

Ontwikkeling indicaties

Inzicht in de instroom, doorstroom en uitstroom van het aantal indicaties voor de langdurige verstandelijke gehandicaptenzorg laat drie ontwikkelingen zien:

1. In de jaren 2015 tot en met 2017 is er sprake van een relatief sterke groei van het aantal cliënten met een indicatie voor langdurige verstandelijke gehandicaptenzorg. Deze groei wordt veroorzaakt door cliënten die eerder gebruikmaakten van het Wlz-overgangsrecht en betreft met name jonge cliënten die relatief veel gebruikmaken van een PGB.
2. In de periode 2017 tot en met 2020 stabiliseert de groei tot een gemiddelde van ca. 2% per jaar. Zowel het relatief lage groeipercentage als de stabiliteit van dit percentage vormen een trendbreuk ten opzichte van de afgelopen 10 jaar. Dit is vermoedelijk het gevolg van het feit dat er in deze jaren geen grote stelselwijzigingen zijn doorgevoerd en er als gevolg van eerdere wijzigingen meer zorg wordt opgepakt in de jeugdzorg en de Wmo. Met deze stabilisatie wordt de ontwikkeling van het volume in de langdurige verstandelijke gehandicaptenzorg meer voorspelbaar.
3. Het aantal cliënten met (SG)LVG-profiel daalt. Dit is deels het gevolg van een versnelde doorstroom naar de reguliere VG-profielen.

De afzwakking en stabilisatie betekent niet dat er in de komende jaren geen groei meer zal zijn. De instroom in de sector is nog steeds twee keer zo groot als de uitstroom. De verwachting is dat op een zeker moment in- en uitstroom dichter bij elkaar komen te liggen, maar dat beeld is nog niet in zicht. Naar verwachting zal de VG-sector ook de komende jaren met circa 2% per jaar groeien.

Ontwikkeling populatie

Naast de ontwikkelingen in volume is ook gekeken naar ontwikkelingen binnen de populatie. Deze ontwikkelingen zouden de druk op de AVG-capaciteit kunnen versterken:

1. Er is sprake van een vergrijzende populatie. Het aandeel cliënten van boven de 60 jaar groeit sterker dan de andere leeftijdscategorieën.
2. Er is sprake van een verzwaring in zorgprofielen. Dit komt deels door het (grotendeels) verdwijnen van VG1 en VG2, maar ook door een groei van het aandeel cliënten met een VG4, VG5 of VG8-profiel. Deze profielen worden over het algemeen minder gekenmerkt door gedragsproblematiek en hebben juist veel verzorging en verpleging nodig. Bij deze profielen speelt de AVG vaak een grotere rol.
3. Er is sprake van een sterke groei van het aantal en aandeel cliënten van niet-westerse herkomst. Er bestaat echter bij geïnterviewde betrokkenen geen unaniem beeld dat deze subpopulatie meer aandacht vraagt van de AVG.
4. Er is sprake van een sterke groei van de meerzorg. Deze ontwikkeling is met name zichtbaar bij de profielen rondom gedragsproblematiek, waardoor de impact op de AVG-capaciteit beperkt zal zijn.

Ten slotte wordt in interviews met Artsen voor Verstandelijk Gehandicapten benoemd dat er een verhoogde druk wordt ervaren op de VG-polikliniek voor ambulante hulp. Dit gaat om cliënten die zorg of ondersteuning ontvangen vanuit de jeugdzorg, Wmo of Geneeskundige Zorg voor Specifieke Patiëntgroepen (GZSP). Alleen ten aanzien van de laatste financieringsstroom zijn gegevens bekend. Daaruit blijkt geen toename, maar juist een stabiel beeld. Dat neemt niet weg dat men mogelijk de weg beter weet te vinden naar de polikliniek en/of dat het aantal mensen met een verstandelijke beperking in de Wmo of jeugdzorg groeiende is. Op dit moment ontbreekt het echter aan een betrouwbare landelijke databron om dit te onderzoeken.