Onderzoek naar de werkweek van de Nederlandse huisarts in 2018, vergeleken met 2013
In 2018 is onderzoek uitgevoerd dat actueel inzicht in de tijdsbesteding van Nederlandse huisartsen biedt. Het betreft een herhaling van onderzoek uit 2013. De resultaten worden als input gebruikt voor de capaciteitsramingen en adviezen van het Capaciteitsorgaan ten behoeve van de afstemming tussen vraag naar en aanbod van huisartsenzorg.

Meer uren bij volledige werkweek
Huisartsen maken gemiddeld 59 uur per volledige werkweek (1 fte). Bij onderscheid naar ’type’ huisarts, blijkt dat zelfstandig gevestigde huisartsen 61 uur per fte maken. HIDHA’s (huisartsen in dienst van een huisarts) en vaste waarnemers maken gemiddeld 55,9 uur en wisselende waarnemers 53 uur per fte.”
Het aantal uur per volledige werkweek verschilt maar weinig tussen mannen en vrouwen; 59,1 respectievelijk 59,6 uur. Wanneer onderscheid gemaakt wordt naar werkzame positie is te zien dat bij HIDHA’s/vaste waarnemers en wisselend waarnemers vrouwen juist iets meer uren werken dan mannen.
Gemiddeld werkt de Nederlandse huisarts ruim 44 uur, ofwel driekwart van een volledige werkweek. Wel werken mannen in 2018 gemiddeld 4,6 uur meer dan vrouwen (46,6 respectievelijk 42 uur).
In vergelijking met 2013 is het aantal uren dat men gemiddeld werkte opvallend stabiel, maar is het gemiddelde aantal FTE dat men aangeeft te werken gedaald van 0,77 naar 0,74 FTE. Dit betekent dat men in vergelijking met het onderzoek uit 2013 meer uur per FTE werkt (59,3 in plaats van 57,1).

Iets minder tijd voor direct patiëntgebonden taken
Huisartsen besteden ten opzichte van 2013 iets minder tijd direct aan de patiënt, namelijk 54% in plaats van 56%. Het aandeel indirect patiëntgebonden activiteiten – administratieve taken, ANW-diensten, patiëntgebonden overleg en opleidersactiviteiten – is met 26% hetzelfde gebleven. Iets meer tijd dan in 2013 (20% i.p.v. 18%) wordt besteed aan niet-patiëntgebonden taken, zoals nascholingen, praktijkvoering en bestuurlijke taken.
Wisselende waarnemers besteden relatief de meeste tijd aan direct patiëntgebonden activiteiten, namelijk 59%.

Veranderingen huisartsenzorg
De Nederlandse huisarts en huisartsenzorg is de afgelopen jaren sterk veranderd. Het aandeel vrouwen en waarnemers is bijvoorbeeld verder toegenomen. De verschuiving van zorg naar de eerste lijn heeft zich doorgezet en ook de rol van de huisartsenzorg in het sociale domein heeft gezorgd voor een grotere en meer diverse zorgvraag.
Uitgedrukt in absolute cijfers is de capaciteit aan werkzame huisartsen in Nederland tussen 2013 en 2018 met 5% gestegen, wat overeen komt met 24.000 extra werkuren. Daarbij is het totaal aantal direct patiëntgebonden uren met 1% gestegen (meer dan 3.000 uur), maar nam het totaal indirect patiëntgebonden uren toe met 8% (10.000 uur) en het aantal niet-patiëntgebonden uren met 12% (11.000 uur).
De cijfers geven aan dat de gemiddelde huisarts nog niet daadwerkelijk minder tijd aan administratie en organisatie besteedt en ‘meer tijd voor de patiënt’ heeft – wat wel het streven is van de beroepsgroep.

Invloed op capaciteitsraming
Mannen en vrouwen zijn in hun tijdsbesteding meer op elkaar gaan lijken. Dat heeft als consequentie voor de capaciteitsraming dat de invloed van het toenemende aandeel vrouwen relatief minder sterk wordt. Overigens is de impact van de nu verzamelde gegevens op de komende capaciteitsraming nog niet precies te bepalen. Pas als voor die raming alle puzzelstukjes op een rij zijn gezet (dat wil zeggen: als er concrete schattingen zijn voor alle verschillende parameters van het model), kan de feitelijke impact berekend worden.

Het tijdsbestedingsonderzoek
In juni en de eerste twee weken van juli hebben 708 huisartsen meegedaan met een meetweek waarin elke dag SMS-berichten werden verstuurd met een vraag over hun werkzaamheden. Huisartsen konden steeds aangeven of zij werkzaam waren en zo ja, of zij dan bezig waren met directe, indirecte of niet-patiëntgebonden activiteiten. De SMS-berichten zijn willekeurig ingepland en verstuurd met behulp van de zogeheten Work Sampling (WS) methode.
De huisartsen reageerden in bijna alle gevallen direct. Voor en na de meetweek vulden de deelnemers korte enquêtes in over onder meer hun verwachte en gerealiseerde uren.
De antwoorden op al die sms’jes bij elkaar (er waren 39.648 meetmomenten) geven een betrouwbaar beeld van het werkelijk gemaakte aantal uren door de Nederlandse huisarts.
Het tijdsbestedingsonderzoek is uitgevoerd door het Nivel in opdracht van het Capaciteitsorgaan.